‘Impact maken met de verduurzaming van chemie is ook geldkwestie’

Er lopen in Nederland genoeg slimme ondernemers in spé rond met frisse, innovatieve ideeën voor de verduurzaming van de maakchemie. Een start-up opzetten en om van start-up tot scale-up te komen, lukt meestal nog wel. Maar om de volgende stap te maken, namelijk om demo’s en proeffabrieken te realiseren, blijkt een stuk lastiger. Temeer omdat investeerders niet staan te trappelen om geld te steken in risicovolle technologische ontwikkelingen die om een lange adem vragen. Op de bijeenkomst van ‘Groene Chemie, Nieuwe Economie’ (GCNE) op 9 februari (inclusief de link om terug te kijken en de presentaties) in Driebergen presenteerde voorzitter Arnold Stokking het programma van het platform voor de komende twee jaar. Ook lichtten verschillende experts hun visie toe op de uitdagingen en oplossingen voor het financieringsvraagstuk.  

Met 2050 in het verschiet, wanneer ook de chemiesector volledig CO2-neutraal moet zijn, en, nog sneller, 2025, wanneer de maakchemie een heel eind op weg moet zijn met de vervanging van olie door biobased en recyclebare grondstoffen, is er haast geboden, benadrukte GCNE-voorzitter Arnold Stokking in zijn openingstoespraak.

Daartoe zijn ook al de nodige stappen gezet. Zo vindt er ter gelegenheid van dit eerste hybride event sinds de corona-uitbraak met enkele tientallen aanwezigen in de zaal, de officiële lancering van het platform Groene Chemie, Nieuwe Economie plaats. Het platform behelst inmiddels niet alleen regio van ENZuid, waar de drie grote chemieclusters Geleen, Moerdijk en Zeeuws-Vlaanderen gevestigd zijn, Door de toetreding van de overige chemieclusters in Groningen en Zuid-Holland is het uitgegroeid tot een samenwerkingsverband van nationale allure.

De afgelopen maanden is er hard gewerkt aan een coalitievorming met bedrijven, financiële en kennisinstellingen. Ook regionale overheden en regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM's) haken aan, vertelt Stokking. Blij wordt hij ook van alle mooie ontwikkelingen, zoals de recente toezegging voor de financiering voor de bouw van een eerste fabriek door Avantium voor de productie van de grondstof voor bioplastic.

Reden tot zorg is er helaas ook. Zo blijft de chemiesector nog steeds voor een aanzienlijke CO2-emissie zorgen. Al komt de meeste uitstoot volgens Stokking niet zozeer voor de rekening de terreinen waar de grondstoffen worden vervaardigd, maar voor de producten die later in de maatschappij worden afgedankt en veelal verbrand.

Samenwerking en ketenvorming

Het kan echter ook anders. Neem nu de productie van biobased plastic uit landbouw-reststromen, de recycling van afval tot grondstof of het opwekken van energie door middel van elektrificatie. Om dergelijke transities op gang te krijgen is naast een strategische visie echter ook sector-overstijgende samenwerking nodig. Bij groene chemie zijn meerdere sectoren betrokken, zoals de land- en bosbouw, de voedings- en high-tech industrie, evenals de energie- en recycling-sector. Dat zo’n samenwerking over de sector-grenzen heen niet van zelf gaat, moge duidelijk zijn. Toch gelooft Stokking er heilig in dat, wanneer iedereen zijn steentje bijdraagt, 2050 een haalbare optie blijft.

Waar het volgens Stokking om gaat is dat er goede verbindingen worden gelegd tussen de verschillende sectoren. Bijvoorbeeld door afval en teeltproducten, zoals suikerbieten uit de landbouw, tot volwaardige grondstoffen te verwerken. Maar ook door samen met de high-tech industrie in te zetten op elektrificatie om de fossiele brandstoffen gas en olie helpen uit te faseren. Daartoe is er onlangs bij Brightsite in Geleen met de opening van het Plasmalab een mooi begin gemaakt.

Een aantal zaken die hierbij een sleutelrol spelen zijn volgens Stokking: ketenvorming, financiering, beleid en opschaling. Echte impact bereik je door al deze aspecten in hun onderlinge samenhang te doorlopen.

De artikelen over de bijeenkomst van 9 februari zijn gemaakt in samenwerking tussen ENZuid en Innovation Origins. Auteur: Erzsó Alföldy