Aanjagen grondstoffentransitie met BioBased Circular

De aanvraag is ingediend door de Topsector Agri & Food en het platform Groene Chemie, Nieuwe Economie (GCNE). Ze worden daarbij gesteund door meer dan 125 bedrijven en maatschappelijke organisaties, waaronder kennisinstituten zoals de universiteiten van Wageningen (WUR) en Groningen (RUG) en TNO. Het totale project kost 850 miljoen euro tot 2032. Naast de subsidie uit het groeifonds investeren de deelnemende bedrijven zelf nog eens 550 miljoen euro in het project.

Europees koploper

Het doel van het project is om van de Nederlandse chemie een koploper te maken die plastic en kunststof maakt van bouwstenen uit de natuur. De gedachte erachter is eenvoudig. De belangrijkste grondstoffen voor plastic in verpakkingen, bouw, textiel en verf zijn koolstofverbindingen. Die haalt de chemie nu uit aardolie, in feite miljoenen jaren oude resten van planten en dieren die opgepompt worden uit de bodem. Die koolstofverbindingen kun je nu ook al uit de koolhydraten van planten halen. Die vangen CO2 uit de lucht en zetten dat om in koolstofverbindingen. “We gebruiken de kracht van planten”, zegt voorzitter Arnold Stokking van het platform Groene Chemie, Nieuwe Economie. “Het gebruik van olie zal nog wel even duren, maar we moeten nu deze transitie inzetten. De urgentie is groot.”

Chemie koppelen aan boeren en bosbouwers

Het doel van BioBased Circular is om nieuwe productieketens op te zetten tussen chemische industrie en leveranciers van biobased grondstoffen. De technologie om uit planten zogeheten biopolymeren en andere bouwstenen van plastic van te maken bestaat al, maar moet opgeschaald worden. In Nederland zijn Europees leidende bedrijven als Avantium en Cosun en veelbelovende scale-ups als Paques Biomaterials, Relement en Plantics daar al mee bezig. “Het Groeifonds geeft veel subsidie voor R&D. Dat zit er bij ons ook een beetje in, maar bij ons zijn de bedrijven hier al echt mee bezig en gaat het vooral om opschalen”, zegt Stokking.

Het plantaardige materiaal kan uit diverse bronnen komen, variërend van reststromen uit de landbouw, landschapsbeheer en de agrifood-sector, uit snoeihout uit de bosbouw of uit speciaal daartoe geteelde gewassen zoals granen en mais. Ook nu nog ongebruikte gronden kunnen straks voor de teelt worden ingezet. Het project noemt als voorbeeld biobased polyester uit suikerbieten, biobased harsen voor de bouw- en meubelindustrie, biobased verven, coatings en isolatiematerialen uit plantaardige reststromen en afbreekbare biopolymeren uit afvalwater. Doel is om bedrijven uit die verschillende sectoren aan elkaar te koppelen als leverancier en klant.

Een derde minder CO2-uitstoot

Ook van gerecycled plastic kunnen al plastic korrels of pyrolyse-olie voor nieuw plastic gemaakt worden. Daarom zijn recyclebedrijven als Renewi aangehaakt. De nieuwe plastics moeten zo gemaakt worden dat ze makkelijker te recyclen zijn. Dan hoeven ze niet weggegooid of verbrand te worden, maar kunnen ze steeds opnieuw worden gebruikt als grondstoffen in een circulaire economie. Dan wordt de CO2 uit de biobased grondstoffen langdurig vastgelegd in het materiaal, net als in hout. Als dat lukt kan de chemische industrie zijn uitstoot met 3,5 tot 5,8 miljoen ton per jaar verlagen. Dat is een derde van de huidige uitstoot. Ook kan deze transitie 2.500 tot 8.300 nieuwe banen opleveren en de Nederlandse economie laten groeien met jaarlijks 1,5 tot 3,5 miljard.

Van kraamkamer naar flagship

De start-ups en scale-ups die de afgelopen jaren door GCNE en andere kennisinstellingen zijn begeleid kunnen door de subsidie opgeschaald worden. “We gaan nu van ideefase naar de uitvoering, van kraamkamer naar flagship”, zegt Stokking. De bedoeling is dat er ergens in Nederland een grote flagship-installatie wordt gebouwd, waar vijf zogeheten demonstrators – de bedrijven die al bezig zijn met deze technologieën – jaarlijks 100 kiloton bioplastics maken uit plantaardige materialen. De subsidie uit het Groeifonds is opgeknipt in twee fases. Tot 2026 krijgt BioBased Circular 102 miljoen euro. Als na evaluatie blijkt dat het project op de goede weg is, krijgt het tot 2032 nog eens 236 miljoen. Stokking: “Maar met die 100 miljoen kunnen we de eerste drie jaar vooruit.”

Dit artikel is op 3 juli gepubliceerd door Change Inc. met als auteur André Oerlemans en maakt onderdeel uit van een artikelreeks over Groene Chemie, Nieuwe Economie bij Change Inc.