ETB Global maakt legoblokjes, latex handschoenen en autobanden groen

De start-up vestigde zich eind 2020 op de Brightlands Campus op chemiesite Chemelot in Geleen. De technologie is succesvol gebleken in het laboratorium. Doel is om die in 2026 klaar te hebben voor commerciële toepassingen. Daarvoor wil ETB Global een demonstratiefabriek bouwen, waar bio-butadieen wordt geproduceerd. Het ontwerp daarvoor moet deze zomer klaar zijn, waarna de bouw in het vierde kwartaal kan beginnen. “Die fabriek gaat 100 kilo bio-butadieen per dag produceren. Dat is nog geen commerciële hoeveelheid, maar genoeg om te demonstreren dat we er producten van kunnen maken die we kunnen laten zien”, zegt CEO Noah Vladimir Hirsch Trembovolsky van ETB Global.

22,5 miljoen ton CO2-uitstoot

Butadieen is een van de grondstoffen (monomeer) voor de productie van populaire plastics als ABS (Acrylonitril-Butadieen-Styreen), SBR, NBR en BR, rubber en andere chemische samenstellingen. Het is een gas dat wordt gevormd bij het kraken van aardolie. Het zit in talloze producten die we dagelijks gebruiken zoals legospeelgoed, autobanden, latex handschoenen, medische apparaten, computers, bouwhelmen, maar ook in parfum en verf. Op dit moment wordt 95 procent van de butadieen gemaakt van aardolie, zo’n 15 miljoen ton per jaar. Dat zorgt voor 22,5 miljoen ton CO2-uitstoot.

Bio-butadieen

ETB Global heeft een technologie ontwikkeld om butadieen te maken uit bio-ethanol, gemaakt van reststromen uit de landbouw. Dat gebeurt in een reactor, met behulp van een gepatenteerde katalysator. Van dat bio-butadieen kan bioplastic en biorubber gemaakt worden. De oprichters van de startup begonnen met de technologie in 2013 in hun laboratorium in Moskou. “Toen waren de olieprijzen net als nu torenhoog en zocht de industrie naar alternatieven om belangrijke chemische bouwstenen zoals butadieen van te maken”, vertelt Trembovolsky. “De vraag was of we butadieen van iets anders konden maken. Dat gebeurde vroeger ook al. De eerste butadieen werd gemaakt van bio-ethanol. Na de Tweede Wereldoorlog is gekozen om het van aardolie te maken omdat dit efficiënter was.” Butadieen werd zo een bijproduct in de naftakrakers waar ethyleen wordt gemaakt, de andere belangrijke grondstof voor plastic.

Voetafdruk net zo belangrijk

Nu zijn de olieprijzen opnieuw hoog en is er nog een tweede argument bijgekomen om het van bio-ethanol te maken: klimaatverandering. De CO2-voetafdruk telt tegenwoordig net zo zwaar als efficiëntie. Ook de geopolitieke situatie zoals de oorlog in Oekraïne dwingt de chemische industrie tot andere keuzes. Olie uit Rusland is bijvoorbeeld niet meer ruimschoots voorradig. “Ethanol kunnen we overal maken en van elke biomassa, van landbouw- of ander afval”, zegt de CEO. “Het is een belangrijke grondstof voor de chemische industrie. We kunnen er zowel ethyleen als butadieen van maken.” Zo gaat collega-start-up Syclus een grote fabriek bouwen op Chemelot, die vanaf januari 2026 ruim 100.000 ton bio-ethyleen per jaar produceert uit bio-ethanol. ETB Global gaat straks gebruik maken van dezelfde bio-ethanol.

Lange reis

De ontwikkeling van de katalysator die hier bio-butadieen van kon maken was volgens hem een lange reis van vele jaren. De eerste experimenten vonden in het laboratorium plaats. Toen die succesvol bleken, werden de eerste patenten vastgelegd en startte ETB Global gesprekken met de chemische industrie. Toen telde vooral dat het economisch rendabel kon met weinig energieverbruik. Later bleek ook de lage CO2-voetafdruk een groot voordeel. Het proces verbruikt veel minder energie dan het kraken van nafta (aardolie), omdat het met lagere temperaturen kan in een reactor. Daar vinden alle veertien benodigde reacties in één simultane stap plaats, wat veel efficiënter is dan het kraken van nafta.

Voordelen

Het proces verschillende voordelen. De CO2-emissie en het energieverbruik zijn drie keer zo laag als bij de traditionele productie van butadieen. Er komt ook geen afval bij vrij, want de restproducten zijn groene waterstof en bio-ethyleen. Beide kunnen andere chemische bedrijven op Chemelot goed gebruiken. De reactor kan zonder grote aanpassingen geïntegreerd worden in bestaande chemische productieketens.

Pilotfabriek

Na de succesvolle lab-testen werd het proces opgeschaald van grammen naar kilogrammen. Hiervoor werd in 2015 een pilotfabriek gebouwd in Moskou, die een jaar later operationeel was. In die tijd daalden de olieprijzen tot het laagste niveau ooit en zou de start-up nauwelijks meer kunnen concurreren met de fossiele butadieen-producenten. Dat was het moment dat ETB Global de duurzame kant van zijn technologie ging promoten op conferenties in Europa en de VS. In die landen had de chemische industrie wel oren naar biobased alternatieven omdat ze in een energie- en grondstoffentransitie zit. In 2019 kwam Trembovolsky in contact met een vertegenwoordiger van het ‘Redefining Chemistry’ programma van de Brightlands Innovation Factory. Die was op zoek naar startups die zich op de Limburgse Brightlands Campus voor innovatieve bedrijven wilden vestigen.

Verhuizing naar Chemelot

Anders dan in veel landen in de rest van de wereld moeten bedrijven in de EU betalen voor hun emissies en komen er steeds strengere regels voor het gebruik van fossiele grond- en brandstoffen. Dat biedt een vruchtbare voedingsbodem voor startups als ETB Global. Trembovolsky: “Onze markt is globaal, dus keken we tot dan toe nauwelijks naar binnenlandse markten. Maar om te versnellen en op te schalen moeten we dicht bij de gebruikers zitten en dicht bij de plek waar de transitie plaatsvindt. Zo kwam de Brightlands Campus als beste keus uit de bus.”

In 2020 deed de start-up mee aan een transitieprogramma van Chemelot en eind dat jaar vestigde ETB Global zich in Nederland. Trembovolsky verhuisde met zijn familie van Moskou naar Limburg.

Nieuw laboratorium

Na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, moest het bedrijf zijn patenten vanuit Rusland naar de EU verplaatsen en kon het niet langer gebruik maken van zijn laboratorium in Moskou. Daarom wordt een nieuw laboratorium op de Brightlands Campus gebouwd. Dat zal deze zomer operationeel zijn.

Bij het ‘de-russificeren’ van het bedrijf krijgt ETB Global sinds 2022 hulp van Ernest Lempers, een internationaal ervaren ondernemer uit Maastricht. Hij trad aan als CFO, investeerde zelf in het bedrijf en werd aandeelhouder. Lempers investeert de laatste jaren steeds meer in bedrijven die klimaatverandering tegengaan, omdat hij vindt dat die aanpak sneller moet. “Ik investeer vooral in bedrijven die in recycling zitten of die CO2-uitstoot tegengaan. Dan is ETB Global een dubbel mooi voorbeeld. Als we alle butadieen op onze manier produceren dan kun je net zoveel CO2 besparen als een bos ter grootte van Canada kan opnemen”, zegt hij.

Alternatief voor SABIC-kraker

Voor de demofabriek op Chemelot is 10 miljoen euro nodig, waar ETB Global investeerders en subsidies voor zoekt. Als de fabriek operationeel is wil de start-up de technologie in licentie gaan verkopen. De vraag is of het bedrijf daarvoor een eigen flagship-fabriek nodig heeft, samen met klanten of in een joint venture. In elk geval zal de vraag op Chemelot naar bio-butadieen toenemen. Petrochemieconcern SABIC dreigt namelijk een van zijn naftakrakers op Chemelot te sluiten, waardoor de productie van ethyleen en butadieen in gevaar komt. Die rol zouden Syclus en ETB Global kunnen overnemen. “Daarom kan Chemelot een goede plek zijn voor de eerste commerciële bio-butadieen fabriek in Europa”, zegt Trembovolsky.

Green Chemistry Accelerator

ETB Global kreeg de afgelopen maanden hulp en begeleiding van Green Chemistry Accelerator, een acceleratieprogramma van het platform Groene Chemie Nieuwe Economie (GCNE), Invest-NL en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) in Nederland. Experts helpen binnen dat programma startups in de groene chemie met een op maat gesneden plan om in honderd dagen hun belangrijkste doelen te halen. Die maatwerkondersteuning maakt het ook mogelijk om de financiering van pilots en demofabrieken te versnellen. De vijf geselecteerde startups ronden het programma op 16 februari af met een bijeenkomst bij Change Inc. in Amsterdam. In totaal zijn vijf startups geselecteerd voor het programma. Behalve ETB Global zijn dat Paques Biomaterials, Relement, Susphos en Torwash. Allemaal veelbelovende gamechangers voor vergroening van de chemie.

Chemische industrie veranderen

Via het programma kwam Trembovolsky in contact met een community van gelijkgestemde start-ups. “Daar hou ik van”, zegt hij. “We hebben dezelfde uitdagingen, dezelfde markten die we willen bedienen en dezelfde ideeën. We willen allemaal de chemische industrie veranderen. Omdat het programma op maat is gesneden krijgt elke start-up wat hij nodig heeft. In ons geval is dat een beter en duidelijker zicht op onze financiële strategie. We weten nu hoeveel geld we moeten uitgeven en hoeveel geld we moeten ophalen. De meeste start-ups focussen op hun einddoel, maar daar zijn we nog jaren van verwijderd. Door dit programma leerden we beter focussen op wat we nu nodig hebben. Dat was een belangrijke verandering in onze denkwijze. Daarnaast komen we nu makkelijker in contact met potentiële investeerders en partners.”